เซียนท้อ ประโยชน์ เป็นไม้ผลยืนต้น เป็นพุ่มแจ้ ขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ต้นที่พบมีความสูงโดยประมาณ 5 เมตร เส้นผ่าใจกลางโดยประมาณ 12-15 เซนติเมตร ลำต้นค่อนข้างตรง และแตกแขนงสาขาที่ระยะประมาณ 7-8 เมตร เปลือกเรียบสีน้ำตาลปนเทา ใบ เดี่ยวรูปหอกกว้างราวๆ 7-10 เซนติเมตร ยาวประมาณ 18-38 เซนติเมตร ก้านใบด้านบนสีเขียวเข้มส่วนข้างล่างมีสีเขียวอ่อน มีภาพทรงค่อนข้างกลม โดยมีความกว้างใหญ่ประมาณ 6 เซนติเมตร ยาวประมาณ 5 เซนติเมตร สีเขียวแล้วกลายเป็นสีเหลืองเมื่อแก่ ส่วนปลายผลนั้นเกือบจะแหลมคล้ายผลของมะพร้าวขั้วของผลมีขนาดใหญ่ โดยมีเส้นผ่าใจกลางประมาณ 0.5 เซนติเมตร ยาวราวๆ 2 เซนติเมตร การติดผลมีตั้งแต่ผลเดี่ยวถึงเป็นช่อ การขยายพันธุ์ ด้วยเมล็ด ปลูกไม่ยากอยู่ใกล้น้ำผลจะใหญ่ แต่หากลูกมากเกินผลจะเล็กลง เซียนท้อ ประโยชน์
ชื่อวิทยาศาสตร์ Pouteria campechiana (Kunth) Baehni (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Lucuma campechiana Kunth) จัดอยู่ภายในวงศ์พิกุล (SAPOTACEAE)
สรรพคุณของ เซียนท้อ ประโยชน์
- เปลือก ใช้เป็นยารักษาอาการไข้ ตัวร้อน (เปลือกต้น)
- ผลสุก ใช้รับประทาน ช่วยรักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน (ผล)
- เมล็ด ใช้เป็นยาสำหรับช่วยรักษาแผลเน่าเปื่อย (เมล็ด)
- ช่วยรักษาผดผื่นคัน (เปลือกต้น)
ประโยชน์ของเซียนท้อ
- ผลนิยมใช้รับประทานได้ผลไม้สด มีความคิดเห็นว่าอร่อยนัก ชาวฟลอริดานิยมรับประทานเข้าร่วมกับเกลือ พริกไทย มายองเนส หรือน้ำมะนาว
- นอกนั้นผลจะใช้รับประทานสดแล้ว ยังสามารถนำมาใช้ทำเป็นขนมได้อีก อาทิเช่น แพนเค้ก แยม คัสตาร์ด ทาร์ต ใช้อบให้สุก หรือเอามาใช้ผสมกับนมหรือโยเกิร์ต ฯลฯ
- เนื้อไม้ มีความขนาดที่เล็กมากและแข็งแรง สามารถนำมาใช้ทำเป็นไม้บอร์ดหรือใช้ในงานก่อสร้างต่างๆ ได้
เซียนท้อ แต่ ไม่ท้อ ประโยชน์มากมี สรรพคุณล้น ๆ
เมื่อวันก่อนไปเดินตลาดแถวบางพลี เหน้าจอผลไม้แปลก ๆ ชื่อว่า เซียนท้อ หรือ ม่อนไข่ แต่หลายๆ ๆ คนอาจจะจะเคยรู้จักดีและรับประทานกันบ้างแล้ว แต่เพื่อผู้เขียนยังไม่เคยค่ะ วันนั้จึงต้องจัดสักหน่อย คุณยายที่ขายกล่าวว่าได้ผลไม้มาจากฝั่งเขมรโน่นจ้ะ แต่ทางบ้านเราก็จะมีแถว ๆ ภาคเหนือจะปลูกเยอะหน่อย แต่รู้หรือไม่ว่าเจ้าผลไม้เซียนท้อแต่ไม่ท้อนี้ คุณยายบอกว่าเป็นประโยชน์และสรรพคุณเยอะมากๆ คุณยายก็เล่าไปขายไปยิ่งคนเขียนมีความสนใจยอมรับฟังก็ยิ่งเล่าให้ยอมรับฟังใหญ่ คุณยายจะแยกขายเป็นถุง ๆ ละ 1 กิโลกรัม ๆ ละ 70 บาทค่ะ คุณยายพูดว่าผลดีมากไม่น้อยเลยทีเดียวขนาดนี้ราคา 70 บาทไม่ราคาสูงหรอกหลาน ช่วยยายซื้อหน่อยได้ผลสำเร็จไม้หารับประทานยาก ยิ่งขณะCOVID-19 เช่นนี้อย่าได้สอบถามถึงเลยขาดหาย๊ากยาก คุณยายบอกไว้^^ด้วยผลที่มีลักษณะทรงรีปลายผลอีกด้านจะแหลม หากสุกแล้วเปลือกจะมีสีเหลืองอ่อน เปลือกจะบางปอกง่ายค่ะ เนื้อในจะมีสีเหลืองสดค่อนไปทางสีส้ม เนื้อจะเหนียวนุ่ม ๆ ละมุนลิ้น เหมือนเนื้อฟักทองหรือเนื้อทุศึกษาเล่าเรียน จับชมจะเป็นเหมือนแป้งนุ่ม ๆ ค่ะ ด้านในจะมีเมล็ดสีน้ำตาลเข้มเม็ดรีใหญ่ สามารถรับประทานสด ๆ ได้ทันที รสชาติจะหอมหวานมัน แต่หากผลไหนยังสุกไม่เต็มที่จะมีความรู้และมีความเข้าใจสึกจะฝาดลิ้นนิด ๆ จ้ะ แต่ก็คงจะรสชาติอร่อยอยู่ค่ะ ถ้าหากไม่ปอกเปลือกก็ผ่าครึ่งแล้วใช้ช้อนตักรับประทานได้ทันทีจ้ะผล มีทั้งมีวิตามินเอ วิตามินบี เบต้าแคโรทีนที่บำรุงระบบสายตา ประสาทและความคิดในหัว ไม่ใช่เท่านั้นนะคะ ยังมีวิตามินซี ที่ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มค่ากันให้กับร่างกายได้ดิบได้ดีเยี่ยมที่สุดอีกต่างหากจ้ะ และวิตามินซียังช่วยช่องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน ช่วยให้ผิวพรรณของเราเปล่งปลั่งสดใสเพิ่มอีกขึ้นอีกต่างหากจ้ะ และเนื้อของผลเซียนท้อยังสามารถเอามาแปรภาพเป็นขนม แยม ได้อีกต่างหาก
เมล็ด สามารถนำมาตำบดรักษาอาการแผลพุพองเน่าเปื่อย
เปลือกของต้น สามารถเอามาต้มน้ำ ใช้ดื่มแก้อาการไข้ ตัวร้อน และยังแก้ผดผื่นคันได้อีกต่างหาก
โอ้โห! ยังไม่ทันได้ถ่ายภาพเหล่าบรรดานักชิมก็จัดซะเกลี้ยงถุงเลยล่ะจ้ะ ดีน่ะที่ตลาดอยู่ใกล้บ้านจึงจำเป็นที่จะต้องไปขอคุณยายถ่ายรูป ขอบคุณคุณยาย คุณยายน่ารักมาก เป็นอย่างไรกันบ้างคะ เซียนท้อรับประทานแล้วอาจไม่ท้อเพราะเป็นเซียน ฮ่า ๆ ๆ เอาละค่ะวันนี้ก็ชี้แนะผลไม้ที่มีประโยชน์และสรรพคุณล้น ๆ มาฝากเผื่อผู้ใดที่ยังมิได้ลิ้มทดลองก็ทดลองหามารับประทานชมนะคะ เนื่องมาจากขั้นต่ำเซียนท้อก็มีวิตามินซีที่มีสาระกับสุขภาพเราที่เราควรจะรับประทานให้ได้สูงที่สุดโดยยิ่งไปกว่านั้นตอนที่ไวรัสCOVID-19กำลังแพร่กระจายนี้ค่ะ จะได้ไปช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับสุขภาพของเราให้แข็งแรงยิ่ง ๆ ขึ้น
วงศ์เซียนท้อ : Sapotaceae
ชื่อท้องถิ่นอื่นๆที่เรียกกัน : ลูกท้อพื้นบ้าน (ราชบุรี), ท้อเขมร (ปราจีนบุรี), ทิสซา (เพชรบูรณ์), เซียนท้อ เขมา ละมุดเขมร ละมุดสวรรค์ หมากป่วน โตมา (กรุงเทพฯ)
เซียนท้อ (Pouteria Campechiana) เป็นพันธุ์พืชผลยืนต้นที่สันนิษฐานว่ามีถิ่นกำเนิดมากจากเม็กซิโกช่วงใต้แถบประเทศกัวเตมาลา เอลซัลวาดอร์และบราซิล แล้วจึงแพร่เข้าไปยังฟลอริดา สหรัฐอเมริกาและหมู่เกาะเวสต์อินดีส เป็นไม้ที่ปลูกได้ดีในพื้นที่เขตร้อนและจัดอยู่ในตระกูลเดียวกันกับผลไม้อย่างละมุด หน้าตาเป็นไม้พุ่มแจ้ขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ต้นที่พบคงจะมีความสูงราวกับ ๆ 5 เมตร ต้นเซียนท้อมีชื่อเรียกที่นาๆประการตามท้องถิ่นที่ปลูกก็เลยไม่แปลกที่เราจะพบเห็นผลของเซียนท้อแต่ถูกเรียกเป็นชื่ออื่น ๆ อาทิ ม่อนไข่ ลูกท้อ ท้อไข่ ท้อเขมร ทิสซา ท้อเทวดา ละมุดเขมร ละมุดสวรรค์ ละมุดอินเดีย หมากป่วนหรือหม่าปิน ฯลฯ
ความเชื่อ
เป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์เป็นไม้สวรรค์ ดอกท้อเป็นดอกไม้ที่เกิดในดวงจันทร์ ในสมัยโบราณมีความเชื่อว่าที่คนเจ็บปวดไข้ได้ป่วยก็เนื่องด้วยผีเข้า หมวดหมู่พ่อมดหมอผีจะใช้กิ่งท้อที่ยื่นไปทางทิศพระอาทิตย์ออก และทิศใต้มาทำเป็นไม้เรียวตีไล่ผี หรือไม่ก็ใช้ใบท้อผสมลงในหม้อยาให้คนไข้กินไล่ผีที่สิงอยู่ออกไป ส่วนในวันปีใหม่แต่ละปี หนุ่มสาวหรือผู้เฒ่าผู้แก่จะพากันดื่มน้ำท้อ ตอนอาบน้ำก็จะอาบน้ำอุ่นที่เอากิ่งท้อใส่ลงไปต้มถือว่าเป็นสิริมงคลยิ่ง เหตุเพราะนำมาซึ่งการทำให้ในปีนั้นทั้งปีจะไม่เป็นอันตรายจากโรคภัยไข้เจ็บ ความเชื่อกลุ่มนี้คงจะจะเลือนหายไปบ้างแต่ก็ยังอาจจะเป็นเครื่องหมายของความยั่งยืนเป็นมงคลเหมือนเดิม
องค์ประกอบของต้นเซียนท้อ
ลำต้นเซียนท้อ: เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงใหญ่มีความสูงโดยปกติ 5 – 8 เมตร มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของต้นประมาณ 1 เมตร ลำต้นมียางสีขาว ๆ ที่กิ่งอ่อนเป็นสีน้ำตาล ลำต้นค่อนข้างตรงและแตกแขนงสาขาที่ระยะโดยประมาณ 7-8 เมตร เปลือกเรียบสีน้ำตาลปนเทา ใบ เดี่ยวรูปหอกกว้างขวางราวๆ 7-10 เซนติเมตร ยาวประมาณ 18-38 เซนติเมตร
ใบเซียนท้อ: หน้าตาของใบเป็นรูปใบหอก ปลายใบเรียวแหลม ยาวประมาณ 11.25-28 เซนติเมตร กว้างประมาณ 4-7.5 เซนติเมตร ใบเป็นมันและบาง
ดอกเซียนท้อ: ดอกของเซียนท้อจะมีสีครีมและมีแค่มี 5-6 กลีบ แต่จะมีกลิ่นหอมหวานคล้ายละมุด
ผลม่อนไข่: ผลมีใบหน้าเป็นกลมภาพรี ปลายผลมีหลายแหลมหรือจะงอย ผลมีขนาดกว้างประมาณ 5-7.5 เซนติเมตรและยาวราวๆ 7.5-12.5 เซนติเมตร ผลเมื่อสุกจะเป็นสีเหลืองอ่อน เปลือกผลบาง เนื้อในผลเป็นสีเหลืองสดน่ารับประทาน เนื้อมีลักษณะเหนียวราวกับแป้งทำขนม ภายในผลมีเมล็ดขนาดใหญ่และมีเค้าหน้าเป็นภาพรีสีดำ รสหวานหอม เนื้อเนียน
ปลูกต้นเซียนท้อรอบๆไหนให้โตขึ้นดี
สำหรับคนที่สนใจต้องการทดสอบหันมาปลูกต้นเซียนท้อจึงควรกล่าวเลยว่าปลูกไม่ยาก ด้วยเหตุว่าต้นไม่ประเภทนี้อาศัยการเจริญโตขึ้นในพื้นที่ที่มีดินร่วน ๆ และระบายน้ำดี แต่อาจจะจะเจริญเติบโตได้ยากหากอยู่ภายในที่น้ำท่วมขัง ถ้าเกิดบริเวณใดของบ้านที่มีบ่อน้ำหรือสระน้ำหากปลูกอยู่ใกล้ ๆ บริเวณนั้นก็จะยิ่งเจริญโตขึ้นได้ดีเพราะว่าดินสมบูรณ์ นำเสนอให้ปลูกกลางแจ้งเพื่อที่จะให้ได้รับแสงแดดอย่างเต็มที่ เนื่องจากแสงแดดมีผลกระทบกับการเจริญเติบโตของต้นไม้ประเภทนี้มาก ๆ ยิ่งได้รับแสงแดดเพียงพอต้นเซียนทองก็จะยิ่งสามารถสูงใหญ่ให้ร่มเงาและผลผลิตที่หวานหอมกับเราได้ดีเหมือนกัน
เคล็ดลับขยายพันธุ์ต้นเซียนท้อ
ต้นเซียนทองเป็นพันธุ์ไม้ที่ใช้การขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดเป็นพื้น ซึ่งขั้นตอนขยายพันธุ์เมื่อเปรียบกับไม้ผลยืนต้นอื่น ๆ ก็จัดว่าไม่ยากมาก ๆ ไม่ได้มีกระบวนการที่วุ่นอะไร โดยหลัก ๆ แล้วจะมีทั้งสิ้น 3 กระบวนการ เพราะฉะนั้น
การจัดแจงเมล็ดของเซียนท้อ เริ่มต้นจากการนำเมล็ดของเซียนท้อมากระเทาะเอาเปลือกแข็ง ๆ ของมันออก จากนั้นก็นำกระดาษไปชุบน้ำหมาด ๆ แล้วนำมาห่อเมล็ดที่ผ่านการกระเทาะออกมาแล้ว หมั่นตรวจสอบดูให้มั่นใจว่าไม่มีรามาขึ้นเมล็ดด้วยการพรมน้ำให้ชุ่มเช้าเย็นอย่าปล่อยให้ชื้นเกินไป
ภายหลังจากจัดการกับเมล็ดแล้วให้ทิ้งไว้ประมาณ 1 สัปดาห์ก็จะมีรากขาว ๆ งอกออกมจากเมล็ดและเมล็ดก็จะเริ่มต้นมีสีเขียวให้พวกเราเริ่มจัดเตรียมดินร่วนผสมกับขี้เหาก ขุยมะพร้าว ตักใส่กระถางราวๆราวๆ 3 ใน 4 เมื่อพวกเราสังเหตว่ารากงอกออกมาได้ราวกับ ๆ 1 เซนติเมตรแล้วให้นำเมล็ดลงดิน โดยขุดหลุมในกระถางที่ตระเตรียมไว้นิดหน่อยต่อจากนั้นก็ให้เอาส่วนรางค่อย ๆ วางลงและกรรมวิธีการนี้จึงควรส่งผลให้เบามือที่สุดไม่อย่างนั้นรากจะหัก กลบดินบริเวณที่วางเมล็ดนั้นน้อยพอไม่ให้เห็นได้ชัดรากโผล่ไม่มีความจำเป็นต้องกลบดินท่วมเมล็ด
วิธีการสุดท้ายคือให้รดน้ำเรื่อย ๆ ลดทุดวันพอให้ชุ่มอย่าลดจนท่วมกระถาง ใช้เวลาราวๆ 3 เดือนก็จะเห็นต้นกล้าเซียนท้อโผล่ขึ้นมาและมีใบเล็ก ๆ การเจริญโตขึ้นของเซียนท้อที่สามารถให้ผลผลิตได้จะอยู่ที่ 3 ปี ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับไม้ผลจำพวกอื่น ๆ กับนับว่าโตเร็วมาก ปุ๋ยก็แทบไม่จำเป็นที่จะต้องบรรจุหรือหากอยากให้เจริญโตขึ้นได้ดิบได้ดีก็ใส่ปุ๋ยคอกทั่วไปได้เลย
